Voor mensen die zich afvragen: heb ik een burn-out? is de diagnose ‘burn-out’ gelijk een moment dat er een hoop stukjes op zijn plek vallen. Je weet immers al lang dat je je niet goed voelt. De diagnose voelt op zo’n moment voor de één verwarrend en voor de andere juist als een opluchting. Eindelijk kun je een naam geven aan je gevoel.

Natuurlijk: iedereen is wel eens gespannen, zowel werk als privé. En dat hoeft ook helemaal niet erg te zijn. Maar te veel spanning kan leiden tot overspanning. Maar wanneer gaat overspanning over in een burn-out? We zetten de feiten voor je op een rij.

De eigenschappen van overspannen zijn

Een burn-out is erger dan overspanning. Wanneer ben je dan overspannen?

Er is sprake van overspanning als je meerdere symptomen ervaart die duiden op mentale uitputting.

Volgens onderzoekers ben je overspannen, wanneer je minstens drie van de volgende symptomen ervaart:

• Veel piekeren
• Snel opgejaagd zijn
• Concentratieprobl
• Vermoeidheid
• Slapeloosheid
• Snel geprikkeld
• emen en moeite om dingen te onthouden
• Je kan niet meer goed tegen lawaai of drukte
• Je hebt stemmingswisselingen.

Daarnaast is er sprake van een combinatie van deze drie factoren:

• Zowel op het werk als privé ervaar je deze negatieve gevoelens
• Je voelt je alsof je de controle mist en machteloos staat. Deze gevoelens zijn een reactie op het niet langer kunnen omgaan met je stress die je in het dagelijks leven hebt
• Je hebt geen psychiatrische ziekte die bovenstaande gevoelens veroorzaakt.

De oorzaak van een burn-out op het werk

Werkstress ontstaat als de omstandigheden op het werk (zoals de werkzaamheden of het team) niet zijn afgestemd op jouw capaciteiten of behoeften. Dit kan verschillende oorzaken hebben zoals:

• Persoonlijke elementen zoals het (te) hoog leggen van de lat, geen grenzen kunnen aangeven of niet goed kunnen plannen.
• Werkinhoudelijke zaken zoals onduidelijke taakomschrijvingen, onduidelijke verantwoordelijkheden of een constante prestatiedruk.
• Teamgebonden eigenschappen zoals conflicten, gepest, slecht samenwerken, strijdige belangen of weinig (h)erkenning.
• Bedrijfsgebonden elementen zoals een reorganiserend bedrijf, terwijl er bij de werknemer juist een hele sterke behoefte is aan stabiliteit.

Een burn-out ontstaat nooit plotseling, maar gaat heel geleidelijk.

Vaak zijn de signalen al in een vroeg stadium merkbaar. Soms heeft de partner al opgemerkt dat iemand veel met het werk bezig is en vaak moe thuiskomt. De vroege signalen worden vaak genegeerd en iemand blijft vaak verder gaan, tot op het moment waarop het stoppen met werken de enige overgebleven optie is.

Het zijn daarom vaak vooral de doorzetters, de harde werkers, die té lang tegen spreekwoordelijke muren oplopen en opgebrand raken.

De behandeling van een burn-out

In de afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van langdurige overspanning. Het resultaat is dat een burn-out tegenwoordig goed valt te behandelen.

In de behandeling wordt gebruikgemaakt van cognitief gedragstherapeutische interventies. Dit gaat in verschillende fases.

• Fase 1: Klachtenreductie, waardoor de conditie verbetert en lichamelijke klachten afnemen. Je leert inspanningen te doseren en beter te ontspannen
• Fase 2: Het leren herkennen van disfunctionele gedachten die symptomen in stand houden
• Fase 3: Het aanleren van vaardigheden die tegenwicht bieden aan factoren die (over-) spanning veroorzaken. Bijvoorbeeld assertiever zijn, beter leren plannen, grenzen aangeven of beter omgaan met conflicten.

Afhankelijk van de persoon, kunnen fase 2 en 3 worden omgedraaid of in elkaar verweven raken.

Uiteindelijk kom je in de vierde fase terug, waar je geleidelijk je activiteiten laat toenemen. Eerst de routineklussen, later weer complexere taken.

Tips:

• Accepteer dat je je voelt zoals je je voelt. De signalen zijn er niet voor niks, dus luister naar wat je lichaam je vertelt;
• Neem de tijd die je nodig hebt om te herstellen. Herstel is goed mogelijk, maar gaat niet binnen een paar weken;
• Zet jezelf op de eerste plek. Je kunt alleen voor anderen zorgen als je er zelf weer bovenop bent;
• Behandeling van een burn-out betekent dat je bereid moet zijn om je eigen gedachten en gedrag te onderzoeken en waar nodig te veranderen. Zie dit niet als een aanval, maar als een kans (die je met beide handen aangrijpt);
• In sommige gevallen komt het voor dat mensen na behandeling kiezen voor een andere functie of een nieuwe werkplek. Maak dit zeker bespreekbaar, als je denkt dat dit je de nodige lucht geeft na je betermelding;
• Ga niet te snel weer aan het werk, en laat je niet verleiden om alleen symptomen te bestrijden.